Αρχιμ. Κύριλλου Κεφαλόπουλου
Εφημέριος Ι. Ν. Αγίου Μάρκου Ευγενικού
Κάτω Πατησίων, Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
Στο προηγούμενο μέρος της παρούσης εργασίας είδαμε τον τρόπο που κατανοεί ο Κύριλλος Αλεξανδρείας την Ευχαριστία ως πηγή ζωής και ζωοποιό δύναμη, πάντοτε σε σχέση με την αντίληψη του Σώματοςτου Ενσαρκωμένου Χριστού, του καθ’ εαυτού φορέα και χορηγού της ζωής. Το Σώμα του Χριστού, όπως και τα δύο ευχαριστιακά είδη, ο άρτος και ο οίνος στο Μυστήριο της Ευχαριστίας καθίστανται φορείς αυτής της θείας ζωής, διότι κατά τον καθαγιασμό τους μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα Χριστού, Εκείνου που είναι “σώμα της κατά φύσιν ζωής“. Μέσα από την Ευχαριστία ο πεπτωκώς άνθρωπος μπορεί να ζωοποιηθεί μεταλαμβάνοντας του Σώματος του Χριστού, το οποίο, με την Ενσάρκωση, μετέχει της θεανθρώπινης φύσεως του Κυρίου. Αυτή η ένωση ανθρωπίνης και θείας φύσεως γίνεται ασυγχύτως στο Πρόσωπο του Σαρκωθέντος Λόγου. Ο πιστός που μετέχει στην Ευχαριστία, με την μετάληψη του καθαγιασμένου άρτου και οίνου γίνεται συμμέτοχος και αποδέκτης της θείας δυνάμεως που αναζωογονεί, ή , σύμφωνα με την κυρίλλεια ορολογία, “ζωοποιεί” τον πιστό.
Η διδασκαλία του Αγίου Κυρίλλου επί του σχετικού είναι, όπως δείξαμε και στο πρώτο μέρος της παρούσης εργασίας για την πατερική θεολογία για την Ευχαριστία, σύμφωνη με την αποστολική και πατερική παράδοση και δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας, και συνηγορεί υπέρ της πραγματικής παρουσίας του Χριστού στο Μυστήριο της Ευχαριστίας, μέσα από το Σώμα και το Αίμα Του. Επειδή όμως ο Άγιος Κύριλλος ομιλεί συχνά περιγράφοντας την Ευχαριστία ως πνευματική ή μυστική ευλογία, ως “τράπεζα πνευματική και μυστική”,για να αποδώσει τον χαρακτήρα του Μυστηρίου της Ευχαριστίας με την εσχατολογική εικόνα της Τράπεζας, του Δείπνου, και να προσδιορίζει τις πνευματικές ευλογίες που λαμβάνει ο πιστός, αυτό έδωσε λαβή σε κάποιους μελετητές της κυρίλλειας θεολογίας, προερχομένους από τον χώρο της Διαμαρτυρήσεως κυρίως, να ισχυρισθούν πως ο Κύριλλος Αλεξανδρείας δεν αναγνωρίζει πραγματική παρουσία Σώματος και Αίματος του Χριστού, αλλά απλώς μία δυναμική, συμβολική ή πνευματική παρουσία του Χριστού στην Ευχαριστία, όπως οι A.Harnack, F. Loofs, E. Michaud. Υπήρξαν βεβαίως και άλλοι, προερχόμενοι από τον ρωμαιοκαθολικό χώρο, που υποστήριξαν την ορθή θέση, όπως προκύπτει μέσα από τα κείμενα του Κυρίλλου Αλεξανδρείας, υπέρ της πραγματικής, σωματικής παρουσίας του Σώματος και Αίματος του Χριστού στην Ευχαριστία, όπως οι P. Batiffol, J. Mahe’, A. Struckmann. Ας αφήσουμε καλύτερα να μιλήσουν τα ίδια τα κείμενα του Αγίου Κυρίλλου. Πιο συγκεκριμένα, σχολιάζοντας το χωρίο Λουκ. 22:17-22, γράφει: “έδει (ενν. τον Χριστόν) τοίνυν αυτόν διά του αγίου Πνεύματος εν ημίν γενέσθαι θεοπρεπώς, συνανακιρνάσθαι ώσπερ τοις ημετέροις σώμασι, διά της αγίας αυτού σαρκός και του τιμίου αίματος, ‘ά δη και εσχήκαμεν εις ευλογίαν ζωοποιόν, ως εν άρτω τε και οίνω. Ίνα γαρ μη αποναρκήσωμεν, σάρκα τε και αίμα προκείμενα βλέποντες εν αγίαις τράπεζαις εκκλησιών, συγκαθιστάμενος ο Θεός ταις ημετέραις ασθενείαις, ενίησι τοις προκειμένοις δύναμιν ζωής, και μεθίστησιν αυτά προς ενέργειαν της εαυτού σαρκός, ίνα εις μέθεξιν ζωοποιόν έχομεν αυτά, και οίον σπέρμα ζωοποιόν εν ημίν ευρεθή το σώμα της ζωής. Και μη αμφιβάλης, ότι τούτο εστιν αληθές, αυτού λέγοντος εναργώς. ‘Τούτο μου εστί το σώμα’, και, ‘Τούτο μου εστί το αίμα’. Δέχου δε μάλλον του Σωτήρος εν πίστει τον λόγον., αλήθεια γαρ ων, ου ψεύδεται”. Νομίζουμε πως πιο σαφής τοποθέτηση επί του θέματος εκ μέρους του Κυρίλλου Αλεξανδρείας δεν θα μπορούσε να υπάρξει, και αυτή σαφώς συνηγορεί υπέρ της αληθούς παρουσίας του Σώματος και Αίματος του Χριστού στην Ευχαριστία.
Στο ίδιο χωρίο αξίζει να παρατηρήσουμε ότι ο Άγιος Κύριλλος τονίζει και μία άλλη πτυχή του Μυστηρίου της Ευχαριστίας. Εκτός από την πραγματική, σωματική παρουσία του Χριστού στην Ευχαριστία, όπου ο πιστός μεταλαμβάνει αληθώς του πραγματικού Σώματος και Αίματος, μεταλαμβάνει επίσης και πνευματικής ευλογίας. Ο πιστός μετέχει στην Ευχαριστία, και “ζωοποιείται”, έχει “μέθεξιν ζωοποιόν” της θεϊκής δυνάμεως και ενεργείας. Ο πιστός μετέχοντας στην Ευχαριστία καθαγιάζεται, καθώς λαμβάνει αυτήν την πνευματική ευλογία, “ζωοποιείται”, με την έννοια ότι πεθαίνει ως προς την αμαρτία και αναζεί εν Χριστώ Ιησού. Ο πιστός συμμετέχει στην Ευχαριστία, στην αναίμακτο θυσία του Χριστού-Αμνού, και λαμβάνει όχι μόνον το Σώμα και Αίμα ως τροφή πραγματική για την ψυχή, αλλά και ως πνευματική τροφή που συνεργεί στον καθαγιασμό του.
Θα παραθέσουμε και ένα άλλο σχετικό χωρίο του Αγίου Κυρίλλου που συνηγορεί υπέρ του πραγματικού καθαγιασμού και μεταβολής του άρτου και οίνου σε Σώμα και Αίμα. “Εσθιόντων αυτών, λαβών ο Ιησούς τον άρτον, και ευχαριστήσας έκλασε, και εδίδου τοις μαθηταίς, και είπε: Λάβετε, φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου (Ματθ. 26:26). Μετά το εξελθείν τον Ιούδαν παραδίδωσι τοις ένδεκα ο Σωτήρ το σωτηριώδες μυστήριον. Επειδή γαρ μικρόν ύστερον έμελλεν αναστάς μετά της ιδίας σαρκός αναφοιτήσαι προς τον Πατέρα, ίνα την του σώζοντος παρουσίαν έχομεν (άνευ γαρ της παρουσίας Χριστού αδύνατον σωθήναι άνθρωπον, και απαλλαγήναι θανάτου και αμαρτίας, μη συνούσης ημών της ζωής), έδωκεν ημίν το ίδιον σώμα τε και αίμα, ίνα δι’ αυτών το της φθοράς καταλύηται κράτος, ενοικίζηται δε ταις ημετέραις ψυχαίς διά του αγίου Πνεύματος, και γενώμεθα αγιασμού μέτοχοι, και ουράνιοι άνθρωποι, και πνευματικοί χρηματίσωμεν. ‘και λαβών το ποτήριον, και ευχαριστήσας, έδωκεν αυτοίς, λέγων. Πίετε εξ αυτού πάντες’ (Ματθ. 26:27). Ευχαριστεί ο Κύριος λαβών το ποτήριον, τουτέστιν εν σχήματι προσευχής διαλέγεται τω Θεώ και Πατρί, κοινωνόν ώσπερ αυτόν τε και συνευδοκητήν αποφαίνων της δοθησομένης ζωοποιού ευλογίας ημίν. Άμα δε και ημίν τύπον διδούς πρώτον ευχαριστείν, και ούτω κλαν τον άρτον και διαδιδόναι. Διό και ημείς επ’ όψεσι Θεού τα προειρημένα τιθέντες, δεόμεθα εκτενώς εις ευλογίαν ημίν μεταπλασθήναι την πνευματικήν, ίνα μετασχόντες αυτών αγιασθώμεν σωματικώς και πνευματικώς. Δεικτικώς δε είπε, ‘Τούτο μου εστί το σώμα’, και, ‘Τούτο μου εστι το αίμα’, ίνα μη νομίσης τύπον είναι τα φαινόμενα, αλλά διά τινος αρρήτου του πάντα ισχύοντος Θεού μεταποιείσθαι εις σώμα και αίμα Χριστού κατά το αληθές τα παρενηνεγμένα, ων μετασχόντες, την ζωοποιόν και αγιαστικήν δύναμιν του Χριστού εισδεχόμεθα”.
Είναι ένα κείμενο που δεν θα μπορούσε να είναι πιο σαφές και ξεκάθαρο ως προς την κυρίλλεια ευχαριστιακή θεολογία. Στην Ευχαριστία το Σώμα του Σαρκωθέντος Λόγου μας αγιάζει. Το Σώμα του Χριστού δεν είναι απλώς η ανθρώπινη σάρκα, αλλά η θεωμένη σάρκα, η ανθρώπινη φύση ενωμένη με την θεϊκή στο Πρόσωπο του Χριστού. Αν δεχθούμε αυτήν την υποστατική ένωση των δύο φύσεων σε ένα Πρόσωπο, αυτό συνεπάγεται ότι ο Λόγος έλαβε σάρκα, την θέωσε, την καθαγίασε, και επομένως όταν μεταλαμβάνουμε τον ευχαριστιακό άρτο και οίνο, πραγματικά μεταλαμβάνουμε Σώμα και Αίμα, που μας καθαγιάζει σωματικά και πνευματικά και μας ζωοποιεί.
Αυτήν την πνευματική διάσταση του Μυστηρίου της Ευχαριστίας επισημαίνει ο Κύριλλος Αλεξανδρείας, γι’ αυτό και την αποκαλεί με εκφράσεις όπως “ευλογία πνευματική”, “πνευματική λατρεία”, “ολοκαύτωμα πνευματικόν” και “μυστική ιερουργία”, “πνευματική ευτροφία” και “πνευματική μυστική τράπεζα”. Οι εκφράσεις αυτές μας παραπέμπουν στην “εν πνεύματι και αληθεία λατρεία”, που, όπως παρατηρεί ο R.L.Wilken, διατρέχει ως ερμηνευτικό μοτίβο την κυρίλλεια εξηγητική, κατ’ εξοχήν στο Υπόμνημά του εις το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, και μας οδηγεί στην διασύνδεση του πνευματικής αντιλήψεως περί Ευχαριστίας, και της λειτουργικής της διάστασης, όπως αυτά συνυφαίνονται στην ευχαριστιακή θεολογία του Κυρίλλου Αλεξανδρείας. Αυτήν την λειτουργική διάσταση της Ευχαριστίας θα εξετάσουμε στην συνέχεια.
Συνεχίζεται..
http://www.enromiosini.gr/arthrografia/%CE%B7-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%87%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B5%CF%85%CF%87%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου