Η αρχή της ινδίκτου, ο ήσυχος βίος και ο επαναστατικός ευαγγελισμός των πολλαπλά τραυματιών

Σήμερα λίγοι γνωρίζουν ότι είναι μέρα πρωτοχρονιάς στον εκκλησιαστικό χώρο, πλην μιας μικρής «κάστας». Οι πολλοί γνωρίζουμε την αρχή της σχολικής και ακαδημαϊκής χρονιάς. Να υποθέσω πως μόνο λίγοι ειδικοί γνωρίζουν πως 2000 χρόνια πριν η σημερινή μέρα ήταν οικονομική και πολιτική πρωτοχρονιά στην περιοχή της λατινικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας; Μιλάμε για την αρχή της… Ινδίκτου…

Η μέρα αυτή έχει προσληφθεί και απορροφηθεί από το χριστιανικό εκκλησιαστικό τυπικό, ανεξάρτητα από τις ύστερες οικονομικές και πολιτικές αλλαγές. Και ενώ τα μηνύματα της μέρας υποτίθεται είναι επαναστατικά, η ζωή δεν το αποδεικνύει στο σημερινό χωροχρόνο σχεδόν με τίποτα…

Παγιώνεται συχνά μια αποστέωση σε όλα τα ανατρεπτικά ρεύματα, όταν στο χρόνο πέφτει πολύ σκόνη από εξουσιαστές παντός τύπου πάνω στις ιστορικά εξελισσόμενες κοινότητες, οι οποίες μετατρέπονται πλέον σε παραδοσιακές. Όταν εκλείπουν ή μειώνονται υπερβολικά οι γνήσιοι ζωντανοί εκφραστές των πρωτόγονων ρευμάτων, οι νέοι εκφραστές φαντάζουν ως να «πέφτουν από τον ουρανό», αφού αναδύουν ό,τι σπουδαίο από την στραπατσαρισμένη παράδοση και προσθέτουν – αν κουβαλούν – και νέα στοιχεία που αναδεικνύουν, ερμηνεύουν και προωθούν το γνήσιο που έχει παραμεριστεί.

Ο Ιησούς ήταν ένας τέτοιος, ο οποίος βεβαίως και ήλθε μάλιστα από τον «έβδομο ουρανό». Γεννήθηκε και μεγάλωσε σε μια εποχή επιβολής της ρωμαϊκής αποικιοκρατίας πάνω στους λαούς και της Μέσης Ανατολής και μέσα σε ένα λαό που είχε πετάξει κυριολεκτικά στο χρονοντούλαπο μέσω των διεφθαρμένων ηγετών του (Γραμματείς, Φαρισαίους, Σαδουκαίους, Επάρχους-Βασιλιάδες, κλπ) ό,τι είχε κερδιθεί υπέρ του λαού στο απώτατο παρελθόν.

*****

Πως ευ-αγγελίζεται ο Ιησούς μέσα στην Συναγωγή το λαό; Φέρνει στο φως πλευρές του κηρύγματος του Ησαΐα και εκθέτει πριν απ’ όλα αυτούς που υποτίθεται συνέχιζαν την κοινωνική παράδοση υπέρ των αδυνάτων: Τους Γραμματείς και Φαρισαίους; Όπως εκθέτει τη μέρα αυτή πολλούς θρησκευτικούς και όχι μόνο μεγαλοσχήμονες η περικοπή που αποτελεί και το σημερινό ευ-αγγέλιο της αρχής της Ινδίκτου*¹:

α) Επικαλείται το Πνεύμα του Κυρίου απέναντι στο πνεύμα του Μαμωνά (κεφάλαιο και πολιτικές ελίτ που το υπηρετούν) που καταδυναστεύει τους ανθρώπους (…Πνεῦ­μα Κυ­ρί­ου ἐπ᾽ ἐ­μέ, οὗ εἵ­νε­κεν ἔ­χρι­σέν με…).

β) Ευ-αγγελίζεται μόνο τους φτωχούς και όσους βιώνουν την πολλαπλή φτώχεια, έναντι όσων με υλικά, επιστημονικά και εξουσιαστικά πλούτη αισθάνονται επαρκείς και πλήρεις (…εὐ­αγ­γε­λί­σα­σθαι πτω­χοῖς…).

γ) Τονίζει τον ηγεμονικό και επαναστατικό του χαρακτήρα, αφού επιμένει ότι έχει αποσταλεί ως απελευθερωτής όσων είναι αιχμαλωτισμένοι σε κάθε είδος δουλείας, από τους όντως δούλους και δουλοπάροικους, αιχμαλώτους πολέμου, αλλά και αιχμαλώτους κάθε υποκουλτούρας (…ἀ­πέ­σταλ­κέν με κη­ρύ­ξαι αἰχ­μα­λώ­τοις ἄ­φε­σιν…).

δ) Τον ίδιο χαραχτήρα τονίζει για την παντός είδους τυφλότητα, σωματική και πνευματική, ανεξάρτητα αν αποτελεί προϊόν βιολογικής ή κοινωνικής αιτίας (…καὶ τυ­φλοῖς ἀ­νά­βλε­ψιν…).

ε) Επιμένει να οδηγήσει στην επιστροφή προς τις ομορφιές και αληθινούς αγώνες της ζωής, όσους είναι σωματικά, ψυχικά ή πνευματικά τραυματίες, πεταμένοι συνήθως στους καιάδες του περιθωρίου της κοινωνικής και εν γένει πολιτικής ζωής (…ἀ­πο­στεῖ­λαι τε­θραυ­σμέ­νους ἐν ἀ­φέ­σει…).

στ) Εν τέλει να επαναπροσδιορίσει τον άλλο και πρωταρχικό προσανατολισμό της όλης ζωής και επιβίωσης και να παραδώσει τον χωρο-χρόνο της ζωής, όλο το ανθρώπινο οικοσύστημα – «τα σα εκ των σων» – στον Δημιουργό Κύριο και έτσι να γίνει δεκτός και αποδεκτός (…κη­ρύ­ξαι ἐ­νι­αυ­τὸν κυ­ρί­ου δε­κτόν…).

*****

Γνωρίζουμε από εμπειρία και γνώση της ιστορίας ότι η προσωπική, κοινωνική, επιστημονική, πολιτισμική και πολιτική πράξη δεν ακολούθησε αυτό το πνεύμα. Τέτοιες πλευρές έχουμε θίξει επανειλημμένα και σ’ αυτό το φτωχό ιστολόγιο. Δεν θα τις επαναφέρουμε πάλι σήμερα.

Αντίθετα θα οξύνουμε λίγο ακόμα τον προβληματισμό κάνοντας μερικές παρατηρήσεις στη σχετική αποστολική περικοπή*², που φαίνεται από πρώτη ματιά και μερικές φορές έτσι «κηρύσσεται» από συντηρητικούς, φοβισμένους ή διαπλεκόμενους θρησκευτικούς ή εκκλησιαστικούς κύκλους.

Πρόκειται για την προτροπή και παράκληση του Απόστολου Παύλου προς τον επίσκοπο Τιμόθεο ώστε οι προσευχές και ευχαριστίες να έχουν και μία κατεύθυνση που να αφορά τους πάσης φύσεως εξουσιαστές (… εν υπεροχή όντων…) για να υπάρχει ήρεμος και ήσυχος ο βίος (…πα­ρα­κα­λῶ πρῶ­τον πάν­των ποι­εῖ­σθαι δε­ή­σεις, προ­σευ­χάς, ἐν­τεύ­ξεις, εὐ­χα­ρι­στί­ας, ὑ­πὲρ πάν­των ἀν­θρώ­πων, ὑ­πὲρ βα­σι­λέ­ων καὶ πάν­των τῶν ἐν ὑ­πε­ρο­χῇ ὄν­των, ἵ­να ἤ­ρε­μον καὶ ἡ­σύ­χι­ον βί­ον δι­ά­γω­μεν…).

Η έκφραση αυτή παραφράζεται και έρχεται με την λαική και συντηρητική προτροπή συχνά «νάχουμε την ησυχία μας». Το ερώτημα είναι: Έρχεται αυτή η προτροπή σε ευθεία αντίθεση με το πρωταρχικό κήρυγμα του Ησαία και Ιησού, ο οποίος εν τέλει δεν είχε ησυχία, δεν είχε που να κοιμηθεί και εν τέλει κατέληξε στον πιο ατιμωτικό και απαξιωτικό θάνατο της εποχής, την πολλαπλή ατίμωση και σταύρωση; Και εάν δεν υπήρχε η ανάσταση θάχε χαθεί στα αζήτητα, είτε ως αποτυχημένος επαναστάτης, είτε ως σκουπίδι της ιστορίας;

Επειδή δεν ανήκω στους ανθρώπους της ησυχίας, τελικά το δικό μου πνεύμα βρίσκει συμφωνία. Στην κοινωνία και στην ιστορία τα πράγματα δεν είναι σκέτα φυσικά φαινόμενα. Επεμβαίνουν τα υποκείμενα, διαφορετικοί και αντίθετοι συσχετισμοί συμφερόντων και δύναμης και τελικά οι πολιτικές ελίτ μπορούν και να υποχωρούν από αρνητικούς σχεδιασμούς εις βάρος των ανθρώπων και των σχεδιασμών ή και να χάνουν και να ηττώνται.

Οι προσευχές του λαού του Θεού, ειδικά όταν είναι ενεργητικές μέσω των προσωπικών και συλλογικών δίκαιων αγώνων, συχνά ευοδώνονται. Και ο θείος φωτισμός μπορεί να κάμψει εκείνες τις εξουσιαστικές συνειδήσεις, είτε από φόβο και αδυναμία, είτε σε λιγότερες περιπτώσεις από πνευματική ταλάντευση. Και στην ιστορία έχουμε παραδείγματα.

Γιατί άραγε και αυτή η πρακτική; Γιατί η ηρεμία και η ησυχία μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο στην απάθεια, αλλά και στην δημιουργία «από τα κάτω». Αυτή η δημιουργία μπορεί να αποκλειθει και «ευσέβεια» και «σεμνότητα» (…ἵ­να ἤ­ρε­μον καὶ ἡ­σύ­χι­ον βί­ον δι­ά­γω­μεν ἐν πά­σῃ εὐ­σε­βεί­ᾳ καὶ σε­μνό­τη­τι…).

Σημείωση: Στο δοξαστικό των αίνων της ημέρας*³ γίνεται πέρα από τον χωρο-χρόνο (ενιαυτό) και αναφορά στις εποχές του Βυζαντίου και στον «πιστό βασιλέα». Ο υμνογράφος Γερμανός κάνει μια διπλή αναφορά, αλλά όχι πλήρη. Απέναντι στο κυρίαρχο ζήτημα των δυσκολιών της «χριστιανικής αυτοκρατορίας» από επιθέσεις «βαρβάρων» παίρνει θέση και θέτει ως ζήτημα κεντρικής πολιτικής προσευχής την πληρότητα δύναμης στον πιστό βασιλιά ώστε, όχι φυσικά «σε ησυχία», αλλά με ηρωική αντίσταση να αντιμετωπίσουν τους εισβολείς βαρβάρους (…τὸν δὲ πι­στὸν βα­σι­λέ­α ἐν τῇ δυ­νά­μει σου εὔ­φρα­νον, δι­δοὺς αὐ­τῷ κα­τὰ βαρ­βά­ρων τὴν ἰ­σχύν…)

Αυτό δηλαδή  που δεν γίνεται στη χώρα μας… Δεν γίνεται όχι μόνο με την οικονομική επίθεση, αλλά και με την δουλική συμμετοχή σε επιθέσεις, όπως αυτή τη φορά έχει σχεδιαστεί και στη πρώην σύμμαχο ΣΥΡΙΑ…

*****

*1 ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ Τῆς Ἰν­δί­κτου, ζή­τει τῇ Πέμ­πτῃ τῆς α´ ἑ­βδο­μά­δος Λου­κᾶ.

Ἐκ τοῦ κα­τὰ Λου­κᾶν (δ´ 16-22).

«Τῷ και­ρῷ ἐ­κεί­νῳ, ἦλ­θεν ὁ Ἰ­η­σοῦς εἰς τὴν Να­ζα­ρέτ, οὗ ἦν τε­θραμ­μέ­νος, καὶ εἰ­σῆλ­θεν κα­τὰ τὸ εἰ­ω­θὸς αὐ­τῷ ἐν τῇ ἡ­μέ­ρᾳ τῶν σαβ­βά­των εἰς τὴν συ­να­γω­γήν, καὶ ἀ­νέ­στη ἀ­να­γνῶ­ναι. Καὶ ἐ­πε­δό­θη αὐ­τῷ βι­βλί­ον τοῦ προ­φή­του Ἡ­σα­ΐ­ου, καὶ ἀ­να­πτύ­ξας τὸ βι­βλί­ον εὗ­ρεν τὸν τό­πον οὗ ἦν γε­γραμ­μέ­νον, Πνεῦ­μα Κυ­ρί­ου ἐπ᾽ ἐ­μέ, οὗ εἵ­νε­κεν ἔ­χρι­σέν με εὐ­αγ­γε­λί­σα­σθαι πτω­χοῖς, ἀ­πέ­σταλ­κέν με κη­ρύ­ξαι αἰχ­μα­λώ­τοις ἄ­φε­σιν καὶ τυ­φλοῖς ἀ­νά­βλε­ψιν, ἀ­πο­στεῖ­λαι τε­θραυ­σμέ­νους ἐν ἀ­φέ­σει, κη­ρύ­ξαι ἐ­νι­αυ­τὸν κυ­ρί­ου δε­κτόν. Καὶ πτύ­ξας τὸ βι­βλί­ον ἀ­πο­δοὺς τῷ ὑ­πη­ρέ­τῃ ἐ­κά­θι­σεν· καὶ πάν­των οἱ ὀ­φθαλ­μοὶ ἐν τῇ συ­να­γω­γῇ ἦ­σαν ἀ­τε­νί­ζον­τες αὐ­τῷ. Ἤρ­ξα­το δὲ λέ­γειν πρὸς αὐ­τοὺς ὅ­τι Σή­με­ρον πε­πλή­ρω­ται ἡ γρα­φὴ αὕ­τη ἐν τοῖς ὠ­σὶν ὑ­μῶν. Καὶ πάν­τες ἐ­μαρ­τύ­ρουν αὐ­τῷ καὶ ἐ­θαύ­μα­ζον ἐ­πὶ τοῖς λό­γοις τῆς χά­ρι­τος τοῖς ἐκ­πο­ρευ­ο­μέ­νοις ἐκ τοῦ στό­μα­τος αὐ­τοῦ.»

*2 Πρὸς Τι­μό­θε­ον Α´ Ἐ­πι­στο­λῆς Παύ­λου τὸ Ἀ­νά­γνω­σμα.

«Τέ­κνον Τι­μό­θε­ε, πα­ρα­κα­λῶ πρῶ­τον πάν­των ποι­εῖ­σθαι δε­ή­σεις, προ­σευ­χάς, ἐν­τεύ­ξεις, εὐ­χα­ρι­στί­ας, ὑ­πὲρ πάν­των ἀν­θρώ­πων, ὑ­πὲρ βα­σι­λέ­ων καὶ πάν­των τῶν ἐν ὑ­πε­ρο­χῇ ὄν­των, ἵ­να ἤ­ρε­μον καὶ ἡ­σύ­χι­ον βί­ον δι­ά­γω­μεν ἐν πά­σῃ εὐ­σε­βεί­ᾳ καὶ σε­μνό­τη­τι. Τοῦ­το γὰρ κα­λὸν καὶ ἀ­πό­δε­κτον ἐ­νώ­πι­ον τοῦ σω­τῆ­ρος ἡ­μῶν Θε­οῦ, ὃς πάν­τας ἀν­θρώ­πους θέ­λει σω­θῆ­ναι καὶ εἰς ἐ­πί­γνω­σιν ἀ­λη­θεί­ας ἐλ­θεῖν. Εἷς γὰρ Θε­ός, εἷς καὶ με­σί­της Θε­οῦ καὶ ἀν­θρώ­πων, ἄν­θρω­πος Χρι­στὸς Ἰ­η­σοῦς, ὁ δοὺς ἑ­αυ­τὸν ἀν­τί­λυ­τρον ὑ­πὲρ πάν­των, τὸ μαρ­τύ­ρι­ον και­ροῖς ἰ­δί­οις, εἰς ὃ ἐ­τέ­θην ἐ­γὼ κή­ρυξ καὶ ἀ­πό­στο­λος, —ἀ­λή­θει­αν λέ­γω ἐν Χρι­στῷ, οὐ ψεύ­δο­μαι,— δι­δά­σκα­λος ἐ­θνῶν ἐν πί­στει καὶ ἀ­λη­θεί­ᾳ.»

*3 ΑΙΝΟΙ  Δό­ξα. Τῆς Ἰν­δί­κτου. Ἦ­χος πλ. δ´. Γερ­μα­νοῦ.

«Ὁ ἀῤ­ῥή­τῳ σο­φί­ᾳ συ­στη­σά­με­νος τὰ σύμ­παν­τα, Λό­γε Χρι­στὲ ὁ Θε­ός, ὁ και­ροὺς καὶ χρό­νους ἡ­μῖν προ­θέ­με­νος, τὰ ἔρ­γα τῶν χει­ρῶν σου εὐ­λό­γη­σον· τὸν δὲ πι­στὸν βα­σι­λέ­α ἐν τῇ δυ­νά­μει σου εὔ­φρα­νον, δι­δοὺς αὐ­τῷ κα­τὰ βαρ­βά­ρων τὴν ἰ­σχύν, ὡς μό­νος ἀ­γα­θὸς καὶ φι­λάν­θρω­πος.»

 http://manitaritoubounou.wordpress.com/2013/09/01/archi-indiktou-hsych-epanat-eyaggel/